Με την απολογία του τότε Γενικού Γραμματέα Πολιτικής προστασίας Ιωάννη Καπάκη συνεχίστηκε σήμερα η δίκη για την τραγωδία στο Μάτι. Κατά την έναρξη της απολογίας του ο κατηγορούμενος εξέφρασε συλλυπητήρια.
Ιωάννης Καπάκης: «Είναι 1η φορά που έρχομαι αντιμέτωπος με την Δικαιοσύνη. Όλο αυτόν τον καιρό επέλεξα να σιωπήσω σεβόμενος και τα θύματα κ την Δικαιοσύνη. Πλέον ως κατηγορούμενος θα μιλήσω για την Γενική γραμματεία , τον τρόπο που λειτουργούσε και τις αρμοδιότητες που είχε Είχε 20 άτομα με οριζόντια επιτελική δομή. Ωστόσο δεν είχε επιτελικές δυνάμεις. Μέχρι τότε την διαχείριση καταστροφών είχε ο στρατός και η Πυροσβεστική. Πουθενά δεν προβλέπεται αρμοδιότητα του γγ σε αποκεντρωμένες δράσεις. Έργα δράσεις και μέτρα ακόμη και για δασικές πυρκαγιές προβλέπονται από το νόμο. Ο νόμος ορίζει ότι Δήμοι και Περιφέρειες έχουν συγκεκριμένες αρμοδιότητες . Εγώ δεν έχω αρμοδιότητα να αποκαταστήσω το έργο τους. Οι δράσεις ασκούνται όχι σε κεντρικό αλλά σε αποκεντρωμένο επίπεδο καθώς εκείνοι γνωρίζουν το ειδικό τοπικό καθεστώς και τις συνθήκες ώστε να αναπτύξουν την δράση τους»
Εκτενή αναφορά έκανε ο κατηγορούμενος για το πολυσυζητημένο 112, την πορεία της σύμβασης αλλά και για θέματα λειτουργίας του.
«Για το 112 που έχουν ακουστεί πολλά στο δικαστήριο. Στις 20/7/2010 είχε συναφθεί σύμβαση μεταξύ κοινωνίας, πληροφορίας και ΟΤΕ. Το 2016 σταματά γιατί δεν είχε προβλεφθεί σύνδεση με την αστυνομία κ Πυροσβεστική. Έτσι το έργο μεταφέρθηκε στην χρηματοδότηση της περιόδου 2016- 2020. Το έργο ήταν πολύ ζωτικό για την ενημέρωση των πολιτών. Έχω σωρεία εγγράφων που είχα ανταλλάξει για να ολοκληρωθεί το έργο. Για να ολοκληρωθεί προχωρήσαμε σε νομοθετική ρύθμιση ώστε οι πάροχοι να παρέχουν το έργο στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αντί να κάνουμε νέους διαγωνισμούς ,όπως έλεγαν οι εταιρίες, για αγορά κυψελών κλπ., κάτι που θα δημιουργούσε επιπλέον κόστος .
Έχουμε το πιο σύγχρονο έργο, έχω δει αντίστοιχα στην Ευρώπη. Έχει τεράστιες δυνατότητες, είχαμε προβλέψει ακόμη και για άτομα με ειδικές ανάγκες. Είχαν δυνατότητα να καλουν με ένα κουμπί σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Δεν γνωρίζω τι έχει γίνει τώρα. Δυστυχώς όμως δεν το είχαμε εκείνη την ημέρα»
Για το σκέλος τις κατηγορίες που αφορά την μη σωστή και έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών ανέφερε:
«Όσον αφορά την ενημέρωση πριν , είχαμε ενημερώσει με κάθε τρόπο. Αφίσες, ανακοινώσεις κλπ. Στις 12 Ιουλίου είχαμε βγάλει βίντεο για δασικές πυρκαγιές που απευθυνόταν κυρίως σε αγρότες. Είχαμε άλλο βίντεο “βγάλε το δικό σου σχέδιο” με στόχο να παρουσιάσει μια σύγχρονη μορφή προετοιμασίας (να υπάρχει έτοιμο σακίδιο με τα απαραίτητα κλπ). Βασικές οδηγίες δηλαδή για το τι θα κάνουν οι πολίτες σε περίπτωση ανάγκης. Το κάναμε με επικοινωνία με το ΕΣΡ για να υποχρεώνει τα ΜΜΕ να το προβάλουν. Ακόμη και στις εισόδους, αεροδρόμιο λιμάνια, είχαμε βγάλει φυλλάδια. Τα έγγραφα τα είχαμε στείλει κ στις αποκεντρωμένες διοικήσεις ώστε να γίνει διάχυση. Άρα είχαμε κάνει ότι ήταν δυνατόν στην προσπάθεια ενημέρωσης»
Αναφέρθηκε επίσης για τη μοιραία εκείνη μέρα, για το περιβόητο δελτίο τύπου για το σκέλος της κατηγορίας που αφορά την μη έγκαιρη σύγκλιση του Κεντρικού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας. «Με την έκδοση του χάρτη η ΓΓ είχε εκδώσει δελτίο τύπου για την επικινδυνότητα και έθετε σε ετοιμότητα τις αρμόδιες υπηρεσίες. Συνιστούσαμε αποφυγή δραστηριοτήτων καύσης κλπ και καλούσαμε σε εγρήγορση Θέλω να πω ότι όταν ανέλαβα η ΓΓ δεν είχε καν σελίδα σε Μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Προστέθηκε στην κατηγορία από τον Εισαγγελέα, η μη σύγκληση ΚΣΟΠΠ. (Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας).Το ΚΣΟΠΠ βέβαια συγκλήθηκε εκείνη την ημέρα και μάλιστα σε χρόνο ταχύτατο . Να τονίσω ότι συγκαλείται για την διαχείριση των συνεπειών και όχι για την εξέλιξη φαινομένων. Εφόσον κλιμακωθεί το καταστρεπτικό φαινόμενο, αναφέρει ο νόμος. Όχι για αντιμετώπιση της πυρκαγιάς αλλά εφόσον κλιμακωθεί το φαινόμενο.
Εξηγεί τα επίπεδα της κινητοποίησης για την διαχείριση. Προηγούνται περιφερειακή ενότητα, περιφέρεια, κλπ και στο ανώτερο, τελευταίο επίπεδο κλιμάκωσης, το ΚΣΟΠΠ. «Λίγο μετά τις 6 ο αρχηγός του ΠΣ λόγω πολλών συμβάντων κ έλλειψης εναέριων ζήτησε κινητοποίηση ευρωπαϊκού μηχανισμού για αποστολή εναέριων μέσων. Άρχισα να ασχολούμαι μόνο με αυτό για να τους πείσω να στείλουν. Είχαν ήδη στείλει στην Σουηδία που αντιμετώπιζε μεγάλες πυρκαγιές. 18.41 αίτημα. Στις οκτώ είχαμε ανταπόκριση από Ισπανία. Μετά ανταποκρίθηκε η Κύπρος που έπρεπε να γίνουν οι απαιτούμενες ενέργειες ώστε να πάει C130 να πάρει 69 άτομα που διέθεσε.
Μετά από επικοινωνία με Δούρου ζήτησα σύγκληση ΚΣΟΠΠ. Στείλαμε προσκλήσεις πριν τις οκτώ. Καταφέραμε να συνεδριάσουμε γύρω στις 9.30. στο ΕΣΚΕ. Ένα από θέματα που έθεσε Δούρου ήταν λεωφορεία για μεταφορά πολιτών. Ήταν το πιο γρήγορο ΚΣΟΠΠ που έχει γίνει. Ακόμη και στην Ηλεία το 2007, είχε συγκληθεί την επόμενη μέρα. Επαναλαμβάνω πως το ΚΣΟΠΠ δεν υποκαθιστά το ΠΣ ή τα περιφερειακά όργανα Για την ενημέρωση πολιτών την αρμοδιότητα είχε η Ειδική Γραμματεία Επικοινωνιακής Διαχείριση δηλαδή το Υπουργείο Τύπου και Ενημέρωσης.
Ο κ. Ματθαιόπουλος δεν μας έθεσε θέμα αναγκαιότητας ενημέρωσης. Προκύπτει από την δικογραφία ότι η ενημέρωση του κοινού γινόταν από το ΠΣ που είχε την ευθύνη για την αντιμετώπιση της φωτιάς και την γνώση για την εξέλιξη της. Όλα τα Μέσα αντλούσαν πληροφορίες από ΠΣ. Είχε σταλεί sms σε διαπιστευμένους δημοσιογράφους από το γραφείο Τύπου του ΠΣ. Έδωσαν δύο συνεντεύξεις γύρω στις δέκα το βράδυ. Αν έκρινε ότι είναι σκόπιμο θα είχε κάνει και άλλη ενημέρωση. Θα μπορούσε να είχε ενημερώσει και πόρτα πόρτα. Είναι απόφαση που βαραίνει το ΠΣ. Αυτή κρίνει αν θα ενημερώσει για απομάκρυνση ή αν θα είναι καλύτερα να μην ενημερώσει.
Δεν γνωρίζουμε ακόμα τι πραγματικά έγινε
Ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε τι πραγματικά έγινε. Από πού έφυγαν αυτοί οι άνθρωποι, πώς κινήθηκαν και τι θα γινόταν αν είχαν κινηθεί διαφορετικά. Δεν έχουμε επίσημη έκθεση για αυτό. Το καίριο ερώτημα υπήρχε κρίσιμος χρόνος; Από όσα έχω διαβάσει δεν έχω καταλήξει αν υπήρχε ο αναγκαίος χρόνος ή αν θα οδηγούμασταν σε χάος. Αυτός που θα δώσει εντολή να φύγεις πρέπει να ξέρει ότι έχεις τον αναγκαίο χρόνο για να φύγεις ασφαλής. Τελευταία υπάρχει τάση στο εξωτερικό να δίνονται οδηγίες για παραμονή στα σπίτια σε δασικές πυρκαγιές ..
Σε περιπτώσεις διαχείρισης καταστροφικών φαινομένων αν δεν υπάρχει οργανωμένο σχέδιο υπάρχει κίνδυνος πανικού. Ειδικά όταν υπάρχει πλήθος ανθρώπων που πρέπει να κινηθούν σε συνθήκες κινδύνου. Ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε αν υπήρχε δυνατότητα οργανωμένης απομάκρυνσης εκείνη την ημέρα. Έξι χρόνια μετά, δεν έχουμε επίσημη απάντηση σε αυτό.
Ακόμη κι αν δίνονταν μήνυμα να φύγουν υπάρχουν μεταβλητές. Ποιος ήταν ο χρόνος που είχαν να κινηθούν; Να αυτενεργησουν; Να φύγουν με αυτοκίνητο; Να πάνε προς την θάλασσα που αποδείχθηκε μη ασφαλής; Σε ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να κινηθούν; Πόσοι ήταν οι πολίτες που θα έπρεπε να μετακινηθούν, δεν το γνωρίζουμε ακόμη και σήμερα . Και οι άνθρωποι με κινητικά προβλήματα ή σοβαρά προβλήματα υγείας τι θα έκαναν»
«Ακόμη και να υπήρχε 112 θα έπρεπε να γίνει ενημέρωση πόρτα πόρτα, σειρήνες κλπ . Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν μαζί το κινητό τους, που είναι στην θάλασσα. Η πόρτα-πόρτα σου δίνει πλεονέκτημα καθώς γίνεται καταγραφή των πολιτών, των περιπτώσεων με ζητήματα ασθενειών, αναπνευστικά κλπ. Η ενημέρωση γίνεται με βάση τις συνθήκες του πεδίου όχι από εμένα ή το ΚΣΟΠΠ. Ακόμη και στις 5 να συνεδρίαζε, δεν θα υπήρχε χρόνος να γίνει κινητοποίηση»
Σε μεγάλο κομμάτι της απολογίας του αναφέρθηκε στο θέμα του συντονισμού των τοπικών φορέων και πως αυτός είχε τη δυνατότητα να τους συντονίσει ενώ ταυτόχρονα συνέβαιναν φορές πυρκαγιές σε όλη την Ελλάδα. «Θα έπρεπε δηλαδή εγώ να εκτιμώ την επικινδυνότητα της πυρκαγιάς. Κάθε μέρα δηλαδή να εκτιμώ 50 πυρκαγιές. Να σημειώσω ότι κανένας από τους φορείς δεν έχει πει πως δεν ενημερώθηκε από την ΓΓ για την επικινδυνότητα. Ο χάρτης είχε αποσταλεί σε όλους.
«Η γγ δεν έχει αρμοδιότητα να εμπλακεί στο σχέδιο δράσης της Πυροσβεστικής»
Θέλω να πω πως το ΕΣΚΕ όπως και το ΚΕΠΠ (Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας)ανήκουν στο ΠΣ. Πουθενά δεν αναφέρεται ότι ανέμεναν συντονισμό από εμένα. Τι αρμοδιότητα είχα εγώ; Να λέω στον αρχηγό κ τον υπαρχηγό του ΠΣ τι θα κάνουν; Πουθενά δεν προβλέπεται στην κείμενη νομοθεσία συντονισμός από εμένα. Η ευθύνη συντονισμού εμπλεκομένων φορέων ανήκει στο ΠΣ. Η ενημέρωση και διαβίβαση αιτημάτων ανήκε στο ΚΕΠΠ.
Πουθενά στον κόσμο δεν θα βρείτε να γίνεται εκτίμηση κινδύνου εκτός πεδίου. Εκεί δλδ που λαμβάνει χώρα το επεισόδιο. Τα κέντρα υποστηρίζουν το πεδίο. Να το πω απλά διευκολύνουν αιτήματα του πεδίου “πέστε μου τι θέλετε να σας το εξασφαλίσω” . Από την έφεση του Εισαγγελέα φαίνεται σαν εγώ να διοικούσα την Πυροσβεστική.
Σύμφωνα με ισχύουσα τότε νομοθεσία δεν ήμουν διοικητικός επιχειρησιακός πολιτικός προϊστάμενος της Πυροσβεστικής. Δεν είχα εκ του νόμου δυνατότητα να δώσω εντολές στην πυροσβεστική, δλδ να εκτιμήσω τα δεδομένα του καταστροφικού γεγονότος». «Διαβάζει νομοθεσία: “ο αρχηγός του ΠΣ ασκεί τις παραπάνω αρμοδιότητες” , επιχειρησιακές κλπ και είμαι εγώ κατηγορούμενος! Είμαι εγώ επιχειρησιακός βραχίονας; Η Γενική Γραμματεία δεν έχει αρμοδιότητα να εμπλακεί στο σχέδιο δράσης της Πυροσβεστικής.»
«Για έκτακτη ανάγκη που με εγκαλεί το κατηγορητήριο. Είναι πρώτη φορά που Γενικός γραμματέας εγκαλείται για το διοικητικό μέτρο. Ουδόλως επηρεάζει το σχέδιο αντιμετώπισης της κατάστασης. Αφορά την χρηματοδότηση δράσεων για αντιμετώπιση και αποκατάσταση έργων κατά παρέκκλιση διατάξεων. Την κήρυξα προφορικά από το ίδιο βράδυ. Η Δούρου ζητούσε έκτακτη ανάγκη για δύο περιφερειακές ενότητες, Ανατολική κ Δυτική Αττική συνολικά για 18 Δήμους. Της ζήτησα να το διορθώσει και της έκανα εξουσιοδότηση για το διορθώσει. Η κ. Τσουπρα εξέδωσε έκτακτη ανάγκη στην Ανατολική Αττική ( ακόμη κ το Λαύριο δηλαδή). Ήταν προφανώς εσφαλμένη η απόφαση, αλλά ακόμη κι έτσι δεν αλλάζει κάτι για την εφαρμογή του σχεδίου αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών
Της ζήτησα να το διορθώσει και της έκανα εξουσιοδότηση για το διορθώσει. Η κ. Τσουπρα εξέδωσε έκτακτη ανάγκη στην Ανατολική Αττική ( ακόμη κ το Λαύριο δηλαδή). Ήταν προφανώς εσφαλμένη η απόφαση, αλλά ακόμη κι έτσι δεν αλλάζει κάτι για την εφαρμογή του σχεδίου αντιμετώπισης εκτάκτων»
Αρνήθηκε κατηγορηματικά το σκέλος της κατηγορίας που αφορά την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών εξηγώντας ότι δεν ήταν αυτός ο αρμόδιος να αποφασίσει.
«Δεν ήμουν το αρμόδιο όργανο ούτε δρούσα στο πεδίο»
«Ο Εισαγγελέας λέει ότι μπορούσα να είμαι το αποφασίζον όργανο. Όπως αποδείχθηκε στο δικαστήριο δεν υπήρχε καμία εισήγηση. Ο νόμος θέτει το θέμα της εισήγησης ως βασικό και δεν υπάρχει αμφιβολία για τον φορέα που αποφασίζει. Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης. Ο νομοθέτης θέλει τέτοιου είδους αποφάσεις να λαμβάνονται επί του πεδίου. Είμαι ο μόνος που δεν ήμουν στο πεδίο. Πλην άλλων,θα έπρεπε να είχα εκτός από εισήγηση του πεδίου και διαβεβαίωση – εισήγηση των επιτόπιων φορέων ότι με τα μέσα που έχουν μπορούν να την υλοποιήσουν . Αυτά υπό την προϋπόθεση του χρόνου. Το απώτατο σημείο πυρκαγιάς ήταν 17.30. Εκείνη την ώρα τέτοιο αίτημα δεν υπήρχε. Η ίδια η Τσουπρα (αντιπεριφερείαρχης τότε) λέει πως αρμόδιος για απομάκρυνση ήταν ο Φιλίππου (έλλειπε) και αμέσως μετά η Δούρου.
Δεν ήμουν το αποφασίζον όργανο, ούτε δρούσα στο πεδίο, ούτε μπορεί να γίνει ΟΠΑ από μακριά και μέσω ηλεκτρονικών μέσων. Πρέπει να αποφασιστεί τοπικά και με βάση την αναμενόμενη συμπεριφορά της φωτιάς.
Θεωρώ ότι έκανα ότι ήταν δυνατό στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου για αυτό το περιστατικό που με έχει σημαδέψει για ολόκληρη την ζωή μου». Στο θέμα της Οργανωμένης Προληπτικής Απομάκρυνσης επέμεινε το δικαστήριο με ρωτήσεις.
Πρόεδρος: Τελικά όταν λέει ο νόμος ότι “η ΓΓ μεριμνά για ΟΠΑ” τι εννοεί;
Κατηγορούμενος: Ότι εκδίδει όλες τις εγκυκλίους και διευκολύνει με βάση αρμοδιότητες ώστε να αναπτυχθεί η δράση
Πρόεδρος: Ποιες ήταν οι αρμοδιότητες του ΓΓ;
Κατηγορούμενος: Αυτό που ουσιαστικά κάνουμε είναι μέσα από τα νομοθετήματα που διέπουν τον κάθε φορέα, να ορίζουμε το ποιος που πότε αλλά δεν λέμε εμείς το πως.
Έχουν ολοκληρωθεί οι απολογίες των κατηγορουμένων από την πλευρά της πυροσβεστικής και στο επόμενο διάστημα αναμένεται να καταθέσουν αυτοδιοικητικοί παράγοντες.
